Fallegasta orðið

"Ljósmóðir" er fallegasta orð íslenskrar tungu. Eða það finnst mér.

Einhvern tímann heyrði ég að á prófi í MR í gamla daga hefði verið spurt "Hvert er fegursta ástarljóð sem ort hefur verið á íslenska tungu?" Það fannst mér fyndin prófspurning (þær eru reyndar margar fyndnar).*

Á ensku er ljósmóðir "midwife", á þýsku "Hebamme" og á spænsku "partera". Ekkert sérstaklega sláandi. Það er reyndar fallegt á dönsku "jordmor", en fallegast er það á íslensku: móðir ljóssins.

Ef spurningin um fallegasta orð íslenskrar tungu kemur á jólaprófi MR, þá vitum við sem sagt svarið.

Nú hafa orðið merk tímamót í sögu íslenskra ljósmæðra. Fyrsti íslenski doktorinn í ljósmóðurfræðum hefur varið doktorsritgerð sína. Ólöf Ásta Ólafsdóttir hefur þar með brotið blað í sögu íslenskra ljósmæðra og fært uppbyggingu ljósmóðurfræða á Íslandi ómetanlega gjöf.

Ég var á fyrirlestri með Ólöfu Ástu og ég verð að viðurkenna að oftar en einu sinni fékk væmniskjóinn í mér tár í augun við að hlusta. Hjartnæmt tal frá ljósmæðrum sjálfum um gleði sína yfir þessum áfanga var rúsínan í pylsuendanum.

Doktorsritgerð Ólafar Ástu er róttæk tilraun til að gera reynsluþekkingu og innsæi íslenskra ljósmæðra sýnilega. Hún byggir á sögum ljósmæðra sjálfra og er liður í ákveðinni byltingu: þeirri byltingu að taka þekkingu kvenna í gegnum aldirnar upp úr skúffunum, draga þær úr felum, og skilgreina hugmyndafræði þeirra og vísdóm upp á nýtt í stofnanavæddu tækniumhverfi nútímans. Hin þögla þekking kvenna fær rödd.

Ólöf Ásta talaði m.a. heilmikið um "innsæi" ljósmæðra og næmni. Það að þróa með sér innsæi í starfinu veltur á mikilli og góðri nærveru við hina fæðandi konu. Það veltur á ró og kyrrð í umhverfinu. Það veltur á því að yfirsetunni sé gert hátt undir höfði. Ef vegið er að yfirsetu ljósmæðra þá er ljósmóðurþekkingin í hættu. Innsæi mæðra ljóssins og þeirra "sjötta skilningarvit" svo að segja getur farið forgörðum. Dýrmæt þekking sem konur hafa í gegnum aldir þróað með sér og borið áfram til næstu kynslóða getur glatast - og hefur jafnvel nú þegar glatast að einhverju marki. 

Í spítalaumhverfi dagsins í dag er oftar en ekki gríðarlegur erill, hraði og stress. Álagið á starfsfólk heilbrigðiskerfisins er oft uggvænlega mikið. Yfirseta ljósmæðra getur farið forgörðum, og þar með þekkingin og skilningurinn sem byggist upp af nærverunni einni saman.

Það er mikilvægt að huga að blómstrandi byltingu í valmöguleikum og bættu umhverfi fæðandi kvenna á Íslandi. Þar leika ljósmæður lykilhlutverk. Takk, Ólöf Ásta - og til hamingju ljósmæður!         

*(rétt svar á prófinu: "Hraundrangar" eftir Jónas Hallgrímsson).

Athugasemdir

[Anna (IP-tala skráð) 26.11.2006 kl. 18:19]

Á dönsku er orðið "jordmor" notuð yfir ljósmóðir.  Jarðarmóðir er líka fallegt!

[Sóley Tómasdóttir (IP-tala skráð) 28.11.2006 kl. 16:25]

Algjörlega sammála. Ljósmóðir ber af öðrum orðum. Velti því samt fyrir mér hvort það sé eins og með sérnöfn og manneskjur. Mér finnst vinkonur mínar fallegustu konur í heimi og nöfn þeirra fallegustu nöfn í heimi. Þær eru líka með því dýrmætasta sem ég á. Mér finnst líka ljósmæður vera dýrmætasta stétt í heimi og ef þær hétu "hebamme" þætti mér það örugglega fallegt líka... 

[Á (IP-tala skráð) 29.11.2006 kl. 23:41]

Einu sinni var líka kennt í virðulegum skóla hér í bæ að „klógulir“ væri fegursta orð íslenskrar tungu.