Viltu bjarga ísbirninum?

Hvers virði er ísbjörninn?

Ísbjörninn mun væntanlega deyja út í lok þessarar aldar vegna hlýnandi loftlags og örrar bráðnunar jökla og íss.

Hvað sem öllum þeim sem eru í afneitun líður, þá er það staðreynd að við mannfólkið höfum mikið um það að segja hvort þessi hlýnun mun halda svo ört áfram. Geigvænleg losun gróðurhúsalofttegunda leikur lykilhlutverk í hlýnun andrúmsloftsins og hefur gríðarleg áhrif á mismunandi svið vistkerfis okkar, umhverfis og mannlífs. Fremstu vísindamenn segja okkur allir það sama: klukkan tifar og það er ekki svo langur tími til stefnu ef við ætlum að geta snúið þessari þróun við. Við þurfum að bregðast við núna.

Í þessu eigum við Íslendingar okkar sök - en ef fram fer sem horfir stefnum við á að leggja kapp á enn meiri losun skaðlegra lofttegunda en nú þegar er orðið. Viljum við það?

Ég sé að ýmsir vinir mínir í bloggheimum eru duglegir að setja upp skoðanakannanir. Ég ætla því að setja upp mína fyrstu. Viltu bjarga ísbirninum?

Þau sem segja "já" skuldbinda sig um leið óbeint til að segja já við spurningunni um hvort þau vilji beita sér fyrir minnkandi losun koltvísýrings og annarra gróðurhúsalofttegunda út í andrúmsloftið. Af því að það er það eina sem getur bjargað ísbirninum (og reyndar svo mörgu öðru, en tökum eitt í einu).

Það eru auðvitað fjölmargar aðrar mjög veigamiklar og áríðandi ástæður fyrir því af hverju við verðum að snúa loftlagsþróuninni við. En hvers vegna ekki að byrja á því sem sumum finnst hvað "veigaminnst" í þessari umræðu - öðrum dýrategundum en okkur sjálfum?

Hvers virði er ísbjörninn? Geta nýfrjálshyggjumenn sett á hann verðmiða? Fer gildi ísbjarnarins á jörðunni eftir framboði og eftirspurn, eða hver talar máli þeirra sem ekkert hafa mannanna málið?

Án vængja

Þar sem við megum ekki kalla þau engla, verurnar sem enga hafa vængi, þá köllum við þau vini.

Segir Bangsímon og fleiri.

Á móti lýðræði?!

Borið hefur á þeim misskilningi hjá einhverjum í bloggheimum að ég sé mótfallin kosningu um stækkun álversins í Straumsvík. Þetta er alrangt. Ég er mjög fylgjandi kosningu um málið.

Ég gagnrýni hins vegar þögn Samfylkingarinnar í Hafnarfirði í opinberum umræðum um málið. Mér finnst það vera ábyrgðarhluti gagnvart kjósendum að stjórnmálaflokkar tali umbúðalaust um stefnu sína og framtíðarsýn. Það er mín skoðun að það sé engum til góðs, og allra síst lýðræðinu í landinu, að stjórnmálaflokkar veigri sér við að taka skýra afstöðu til mikilvægra mála.

Spurningarnar eru einfaldar:

Telur Samfylkingin í Hafnarfirði það vera Hafnfirðingum til góðs til framtíðar að samþykkja stækkun álvers? Styður Samfylkingin slíka stækkun? Á hvaða forsendum?

Hvað er það sem er erfitt við að svara þessum spurningum skýrt og skorinort? Af hverju er það merki um ábyrgð gagnvart kjósendum að svara þeim ekki?

Þessar spurningar byggjast ekki á einhverri ólýðræðislegri óvild í garð Samfylkingar heldur þeirri sannfæringu að það grafi undan lýðræðislegri og opinni umræðu í landinu þegar stjórnmálaflokkar og leiðtogar taka ekki skýra afstöðu í stórum málum - og segja ekki það sem þeir hugsa. Verkin tala svo sem nú þegar í stóriðju- og virkjanastuðningi flokkanna víða um landið - og hin raunverulega undirliggjandi afstaða er því nokkuð ljós. En skýr orðræða og hreinskiptin afstaða er samfélaginu nauðsynleg - og þjónar lýðræðinu best.

Að deyja einn

Nýverið fannst kona á tíræðisaldri látin í Reykjavík. Hún hafði verið dáin í rúman mánuð, ein á heimili sínu, þegar lát hennar uppgötvaðist.

Það kemur reglulega fyrir á Íslandi að aldraðir einstæðingar deyi einir - og liggi dögum eða vikum saman á heimili sínu áður en komið er að þeim, rotnandi. Nályktin kemur oftar en ekki upp um dauða þeirra.

Mér finnst þessi staðreynd þyngri en tárum taki.

Mér verður hugsað til góðs manns sem ég fékk að örlítið að kynnast í New York á sínum tíma. Hann var á níræðisaldri, bjó í lítilli íbúð á Manhattan, og ég heimsótti hann tvisvar með vini mínum sem þekkti betur til hans.

Þótt heimsóknirnar yrðu aðeins tvær var ég ekki lengi að átta mig á að þarna fór magnaður karakter. Lifandi, fyndinn, skemmtilegur og umhyggjusamur maður, sem bjó um leið að dýpri þjáningu en flestir þurfa nokkru sinni að kynnast. Hann var þýskur gyðingur að uppruna, hafði misst alla fjölskyldu sína og ætt í helförinni, en sjálfur lifað hana af á átakanlegan hátt.

Hann hafði á yngri árum stúderað heimspeki með Heidegger og viðraði hinar ýmsustu hugmyndir við mig, talaði jafnvel við mig á reiprennandi sænsku og sagði mér frá sagnfræðiverki sem hann væri að reyna að leggja lokahönd á - þótt hrakandi heilsa gerði honum aðeins erfiðara fyrir að skrifa sem skyldi. Eftir hann höfðu áður komið út rit og honum var í mun að ná að ljúka þessari síðustu bók sinni. Í henni var hann að fjalla um stöðu flóttamanna og gagnrýna með margþættum hætti þá litlu umfjöllun sem honum fannst flóttamenn við hinar ömurlegustu aðstæður fá í raunum heimsins. Það á ekki bara að tala um miljónirnar sem eru myrtar í þjóðarmorðum, sagði hann, heldur líka miljónirnar sem um leið eru gerðar fjölskyldulausar, heimilislausar, landlausar, kærleikslausar - allslausar. Við sem eftir lifum, hvaða líf bíður okkar?

Nokkru eftir síðari heimsókn mína til hans, þar sem ég var stödd í annarri borg í öðru landi, fékk ég þær fréttir að hann hefði fundist látinn aleinn á heimili sínu. Hann hefði verið búinn að liggja þar í einhverja daga áður en nágranni uppgötvaði líkið. Síðar kom í ljós að handritinu að hans síðasta verki, ásamt ýmsu öðru á heimili hans, hefði fyrir gáleysi verið hent á haugana þegar íbúðin var hreinsuð - og aðeins því "markverðasta" og "verðmætasta" haldið til haga.

Sá sem gekk í gegnum einar mestu hörmungar og grimmdarverk mannkynssögunnar, og komst lífs af við illan leik, dó að lokum einn og yfirgefinn í stórborginni, sögu hans og sýn hent á haugana.

Mér finnst þessi saga hryllilega sorgleg og átakanleg og í raun varpa nokkru ljósi á þá grimmd sem býr í okkar nútíma, beint fyrir framan nefið á okkur. Ekki bara í fjarlægum álfum eða á hrjáðum stríðssvæðum, heldur hér mitt á meðal okkar. Sá nútími lýsir sér á stundum ekki bara í beinu ofbeldi, heldur í grófu afskipta- og umhyggjuleysi okkar sem eigum allt til alls.

Kunningi minn einn bandarískur sagði mér nýverið ýmsar sögur af því hvernig hann upplifði almenna samfélagsþróun í Ameríku - og neikvæð áhrif af valdatíð Bush. Þegar ég spurði hann að því hvað gæfi honum von þá svaraði hann á athyglisverðan hátt:

"Innflytjendur okkar frá Mið- og Suður-Ameríku. Þeir gefa mér von. Gefa mér von um að við eigum eftir að breytast. José nágranni minn þekkir bókstaflega alla í byggingunni - bankar upp á, kemur með kökur og hressingu og skiptir sér glaðlega af manni þegar honum dettur í hug. Þekkir alla nágranna sína með nafni. Ég á þetta ekki til í sjálfum mér, en ég finn að það gerir veröld mína hlýlegri - og Ameríku betri. Þetta er önnur arfleifð sem með tímanum verður að okkar eigin."

Mér fannst þetta fallegt svar hjá honum. Kannski ef við öll breytumst pínulítið og reynum að þekkja fleiri nágranna með nafni deyja færri einir í framtíðinni. Ef við verðum öll pínulítið meira eins og José...

Í góðum heimi deyr enginn einn.

Sunnudagskvöld...

Maður einn hitti álfagyðju sem gaf honum þrjár óskir. 

"Hvers óskarðu þér" spurði dísin?

"Ég óska mér þess að verða gáfaðri, miklu gáfaðri en ég er í dag."

Og hann fékk ósk sína uppfyllta.

Eftir nokkra hríð vildi hann fá aðra ósk sína uppfyllta. "Hvers óskarðu þér?" spurði draumadísin.

"Mig langar til að verða enn gáfaðri, já miklu gáfaðri en ég er jafnvel orðinn í dag" sagði maðurinn.

Og hann fékk ósk sína uppfyllta.

Að ári liðnu langaði hann að láta þriðju ósk sína rætast. "Hvers óskarðu þér?" spurði óskadísin.

"Ég vil að þú bætir enn á gáfur mínar, þótt erfitt sé."

"Hmmm" sagði draumadísin. "Allt í lagi, það er vandasamt en ég skal gera það fyrir þig. En þá verðurðu að gera þér grein fyrir því að þú munt fara reglulega á blæðingar í kjölfarið."

Heyrði þennan um helgina...

Ég var annars að enda við að skrifa heillanga athugasemd við röð athugasemda um síðustu færslu mína... ætlaði að skrifa bara stutt en það er svo margt sem okkur liggur á hjarta þegar álið er málið...

Átti að öðru leyti ýmsar eftirminnilegar stundir um helgina sem lofa góðu fyrir vikuna framundan.

Í gær var ég hjá Ungum vinstrigrænum á einkar fallegri minningarstund sem þið getið m.a. lesið um hér.

Í dag var ég svo viðstödd þegar langþráð lyfta var tekin í gagnið í Skákhöllinni Faxafeni - félagsheimili Taflfélags Reykjavíkur, og samliggjandi höfuðstöðvum Skáksambands Íslands og Skákskóla Íslands. Slæmt aðgengi hreyfihamlaðra hefur verið svartur blettur á húsnæðinu um árabil, enda á aðgengi fyrir alla að vera sjálfsagður hlutur - hvert sem komið er. Borgarstjóri vígði lyftuna ásamt formanni Taflfélags Reykjavíkur og öðrum góðum gestum. Um leið og lyftan var tekin í gagnið var Skeljungsmótið - Skákþing Reykjavíkur sett.

Eftir þetta fór ég í afmæli til Kristjáns Hreinssonar Skerjafjarðarskálds. Þar var margt góðra manna og kvenna (ég fékk þá réttu ábendingu hér á síðunni um daginn að orðið "maður" fæli líka í sér konu, en mér finnst samt gaman að tiltaka konur sérstaklega...), þar á meðal tónlistarkonan Ingibjörg Þorbergs sem ég held mikið upp á. Diskurinn Í sólgulu húsi hefur verið mikið spilaður á mínu heimili, en þar er til dæmis að finna þessar fallegu línur: 

Og ekkert fær stöðvað hið ólgandi haf

þótt öldurnar ljóðunum gleymi,

því bragfræði lífsins í bjargið er skráð,

sem bergmál frá ókunnum heimi.

  

Til hamingju með daginn Kristján!

Í felum bakvið hótanir

Nú er það sem sagt komið á hreint: álverið í Straumsvík fer ef það fær ekki að stækka. Segir upplýsingafulltrúinn.

Hótar upplýsingafulltrúinn.

Ég missti af einhverju. Einhverju stóru. Hvenær fór það að teljast eðlilegt á Íslandi að fyrirtæki stæði í margra (margra, margra!) miljóna króna kosningabaráttu í máli er varðar almannahag og framtíð Íslands - barna okkar og barnabarna? Hvenær urðu upplýsingafulltrúar fyrirtækja úti í bæ málsvarar fólksins í landinu, talandi fyrir hag og framtíð heils bæjarfélags?

Hvar eru stjórnmálamennirnir sem bera ábyrgð á þessu? Hvar eru þeir sem eiga að bera almannahag fyrir brjósti og gefa fólki kost á að kynna sér allar hliðar málsins - á eins upplýsandi og gagnsæjan hátt og kostur er? Hvar eru þeir sem eiga að tryggja að fólkið sjálft fái að velja? Og hvaða fólk á að velja? Fær fólkið sem missir land sitt og náttúruperlur í Gnúpverjahreppi líka að velja um sína framtíð?

Og hvar er Samfylkingin í Hafnarfirði? Í felum á bak við upplýsingafulltrúa?

Það er með ólíkindum hvað Samfylkingin fær að komast upp með í þessum efnum. Samfylkingin hefur leitt þetta mál um langa hríð en felur sig svo á bak við aðra til að firra sig ábyrgð. Ég vil þá frekar biðja um úlfa sem segja rétt til nafns heldur en úlfa í sauðagærum. Veifandi "Fagra Íslandi" í annarri hendi og samningum við álrisa um allt land í hinni. Má ég þá heldur biðja um virkjanasinna sem ganga hreint til verks - ekki virkjanasinna og álvæðingarkappa sem þykjast vera eitthvað annað en þeir eru. Það spillir allri almennilegri umræðu og glepur sýn í málum þar sem stærstu spurningar framtíðarinnar liggja.

Eftirvæntingin

"Og þetta er hamingjan sjálf: að bíða í eftirvæntingu komandi dags."

Úr Sjálfstæðu fólki.

Lýðræði til sölu! Kostar eina..?

Heyrst hefur að Alcan sé sérstakur styrktaraðili komandi kosninga um stækkun álversins í Straumsvík. Á fallega lituðum kjörseðlum komi fram lógó fyrirtækisins og kjósendur fái að gjöf heiðbláan kúlupenna sem skrifi í regnbogans litum og setji sjálfkrafa x við réttan stað. Krakkar í fylgd fullorðinna fá sleikjó og ís. Sameinaðir kórar landsins taki syngjandi á móti gestum. Allir brosa.

Tja, þetta var nú bara einhver kjaftasaga sem ég heyrði. Veit ekki hvort hún er sönn.

En sagan segir líka að það sé jafnvel búist við að Alcan, Norsk Hydro og Hvalur 9 taki höndum saman um að vera sérstakir kostunaraðilar Alþingiskosninganna í vor. Nýfrjálshyggjumönnum í öllum flokkum svíður það sárt að sameiginlegir sjóðir landsmanna þurfi að punga út miljónum til þess eins að fólkið í landinu fái að kjósa. Ólíðandi vöntun á "hf." blasi við á enn einu sviði samfélagsins og eins gott að bæta úr því hið fyrsta.

"Einkaaðilar" framkvæma víst kosningar og pólitíska umræðu með mun skilvirkari, ódýrari og betri hætti en aðrir. "Einkaaðilar" framkvæma allt með mun skilvirkari, ódýrari og betri hætti en aðrir. Meira að segja regnvatnið af himnum í Suður-Ameríku er skilvirkara í eign "einkaaðila". Svo segja í það minnsta nýju alheimstrúarbrögðin. Þessir "einkaaðilar" eru oftar en ekki risavaxnar alþjóðlegar fyrirtækjasamsteypur sem hafa það eitt að markmiði að græða sem mest á sem skemmstum tíma, sama hvað á vegi þeirra verður. Fyrir "hluthafana". Hverjir ætli það séu? Fólkið í landinu?

Stóru fjármagnsflokkarnir hafa reyndar um annað að hugsa akkúrat núna en hvaða lógó prýði kjörseðil kosninganna í vor. Heyrst hefur að þeir sem hugsa stórt og klókt hafi nefnilega verið að keppast við að safna stórum fúlgum í kosningasjóði áður en hámarkið um 300 þúsund per gjöf tekur gildi skv. nýsamþykktum lögum. Stóru fúlgurnar munu væntanlega streyma fyrir vit okkar fólksins í landinu í formi auglýsinga og fleiri sleikjóa í vor. Allir brosa.

Sniðugt.

Afturhaldssömum vinstrigræningjum sem hafa eitthvað við þetta fyrirkomulag allt að athuga eru vinsamlega beðnir um að halda sig til hlés. Óþolandifriðarsinnagræningjar eru bara fyrir lýðræðinu og á móti öllu. Já, á móti öllu! Afturhaldsseggir! Vilja senda okkur öll aftur í torfkofana að tína fjallagrös! Vita ekki hvað það er að vera nýrík þjóð á meðal þjóða.

Framsækið metnaðarfullt land hefur ekkert með slíkt afturhald að gera. Segja óháðir álitsgjafar. Nýju fínu auglýsingarnar hjá hinum framsæknu framfarasinnum munu sanna það. Bíðið bara. Í vor munu allir verða talsmenn umhverfis, barna, jafnréttis, menntunar, réttlætis, rannsókna, frelsis, framfara, velferðar, velgengni, vaxtar, lýðræðis... ogsvoframvegisogsvoframvegis. Og allir munu brosa.

Lýðræði til sölu! Kostar...?!

 

Þessi pistill var í boði mbl.blog.is.

Ómissandi fólk

"Í kirkjugörðum heimsins hvílir ómissandi fólk" söng Ellen Kristjánsdóttir á Vetrarsólstöðum Náttúruvaktarinnar um daginn. Það er mikill sannleikur í þessari setningu og ég hef hugsað dálítið um það nú um hátíðirnar. Í kirkjugörðum heimsins hvílir ómissandi fólk.

Líf okkar flestra hafa með margvíslegum hætti verið snert af ólíku fólki sem á einn eða annan hátt er horfið úr lífi okkar. Sumir hafa misst ómissandi ástvini á árinu á meðan öðrum hefur verið fengið nýtt líf í hendur. Við tímamót er það áskorun að taka allt það besta frá hinum ómissandi sem hvílast og fara með það áfram, geyma það og varðveita, rækta og miðla, en skilja það slæma eftir og leyfa því að tilheyra fortíðinni. Tengja framtíð við fortíð með því besta en ekki því versta. 

Sumir fá aldrei annað tækifæri, en við hin sem enn stöndum getum búið þau til á hverjum degi. Í lífinu glötum við einhvern tímann einmitt því sem er ómissandi, óyfirstíganlegt, en við fáum áfram óvænt tækifæri til aukins þroska og vaxtar, kærleika og hlýju. Á hverjum degi sem rís getum við tekið á okkur örlítinn rögg og breytt einhverju litlu - þó ekki sé nema einhverju pínulitlu í okkur sjálfum. Það er erfitt og stundum ómögulegt, en góðar hugsanir um ómissandi fólk eru meðal þeirra afla sem geta hjálpað okkur til þess.

Ég vona að nýja árið færi okkur öllum tækifæri til að vera örlítið gjafmildari, umhyggjusamari og sannari í dag en í gær - og að við komum sem oftast auga á óvænta gleði. Við erum yfirfull af göllum og vanmætti, en Davíð getur samt alltaf unnið Golíat, ekki síst ef þeir á endanum búa báðir innra með okkur. 

Til lesenda þessarar bloggsíðu vil ég segja þetta: Takk fyrir að lesa á árinu sem er að líða! Ef ég hefði verið spurð að því fyrr í haust hvort ég ætti nokkurn tímann eftir að "blogga" þá hefði svarið verið eitt stórt spurningamerki fjarstæðunnar "Ég?! Blogga?!". Var það ekki James sjálfur Bond 007 sem sagði "Never say never"? Takk líka fyrir athugasemdirnar ykkar, það er gaman og gagnlegt að fá viðbrögð við skrifum.

Í stuttu máli sagt: Gleðilegt nýtt ár 2007!

Skákað fyrir áramót

 

Ef eitthvað kemur mér alltaf í gott skap þá er það að vera áhorfandi á barnaskákmóti. Það er eitthvað svo magnað að fá að fylgjast með leiftrandi hugarflugi og leikgleði barna.

Um jól og áramót eru jafnan haldin ýmis skákmót, en eitt er það mót sem stendur iðulega upp úr á þessum tíma árs: hið árlega Jólapakkamót Taflfélagsins Hellis. Um þessi jól mættu rúmlega 130 krakkar til að tefla í Ráðhúsi Reykjavíkur. Það var gefandi og gaman að fá að fylgjast með  handbragðinu hjá ungu kynslóðinni.

   

Í dag er ég hins vegar að fara á skákmót þar sem fólk á öllum aldri mætir til að tefla til heiðurs Friðrik Ólafssyni, fyrsta stórmeistara Íslendinga. Mótið er orðið að eins konar jólahefð og er haldið árlega í aðalútibúi Landsbankans í Austurstræti. Mótið er um leið Hraðskákmót Íslands og ýmsir af bestu skákmeisturum landsins mæta til leiks. Það tifa aðeins 5 mínútur á klukkunni fyrir hverja skák og því ríður á að vera snar í snúningum, taka skjótar ákvarðanir og leika leifturhratt... Ég ætla að gerast svo djörf að vera ekki einungis einn af skipuleggjendum heldur ætla að þjálfa aðeins fingur og heilasellur og vera með.

Mótið byrjar klukkan 13 og ykkur er öllum velkomið að koma að fylgjast með! Í amstri dagsins er fátt betra en að sitjast niður og tefla...

Við látum aðrar skákir bíða á meðan, refskákir sem hinar.